Kontrowersje wokół dodatkowego dnia wolnego, za święto przypadające w niedzielę lub inne dni wolne od pracy, w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Ostatnimi czasy można było usłyszeć informacje o zmianach w prawie pracy kwestionowanych przez NSZZ Solidarność. Wątpliwości związkowców budził zapis dotyczący prawa do odbierania dodatkowych dni wolnych za święta przypadające w dniach, w których zgodnie z grafikiem nie stawiamy się w pracy. Trybunał Konstytucyjny zajął się tą kwestią na wniosek NSZZ Solidarność – zbadał, czy zmiany wprowadzone przez Sejm 24 września 2010 roku obowiązujące od 1 stycznia 2011 roku nie łamią konstytucyjnej zasady równości. Przypomnijmy konsekwencje wprowadzonych do ustawy modyfikacji oraz przyczynę jej wprowadzenia.

Po pierwsze, otrzymaliśmy dodatkowy dzień ustawowo wolny od pracy – dniem tym jest Święto Trzech Króli – ta zmiana nie była kwestionowana przez TK. Problemem stało się jednak dodanie do ustawy dodatkowego paragrafu w interesie pracodawców, aby zmniejszyć ich straty z tytułu włączenia Święta Trzech Króli do kalendarza świąt ustawowo wolnych od pracy. Oto budzący wątpliwości paragraf:

„ Jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.” (Art. 130. § 2¹ Kodeksu Pracy)

Na mocy tego zapisu, pracownik traci możliwość do odebrania dnia wolnego za dni świąteczne, które tak czy inaczej są wolne (soboty oraz dni wolne wynikające z zapisów w grafiku pracy).

Sprawa została rozstrzygnięta na korzyść pracowników – dnia 8 października 2012 roku Trybunał Konstytucyjny ogłosił ostateczny wyrok z 2 października 2012, w którym stwierdza, że . § 2¹ Kodeksu Pracy nie ma racji bytu. Powodem jest jego niezgodność z zakazem dyskryminacji, zasadą równości wobec prawa oraz prawem do dnia wolnego za święta ustawowo wolne od pracy. Tym samym ta konkretna zmiana wprowadzona przez Sejm została zlikwidowana, co oznacza, że z dniem opublikowania wyroku w Dzienniku Ustaw prawodawstwo w tym zakresie powraca do stanu sprzed 1 stycznia 2011 roku.

Pamiętajmy jednak, że wyrok nie dotyczy Art. 130. § 2  o treści „Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.”  – paragraf ten wciąż jest przepisem obowiązującym w świetle polskich przepisów prawnych, gdyż nie narusza on Konstytucji RP. Stąd też ogólna zasada dotycząca możliwości odbierania dodatkowego dnia wolnego:

Jeśli święto umieszczone w kalendarzu świąt ustawowo wolnych od pracy wypada w sobotę lub jakikolwiek inny dzień tygodnia, który według grafiku jest dniem dla nas wolnym, jak najbardziej pracodawca ma obowiązek przyznania nam możliwości odebrania dnia wolnego, czyli zmniejszenia czasu pracy o 8 godzin w skali miesiąca (dla osób zatrudnionych na pełny etat). Jeśli święto wypada w niedzielę pracodawca takiego obowiązku już nie ma.

Uznaliśmy, że warto podać kilka przykładów dla zobrazowania obecnej sytuacji prawnej:

• 11 listopada 2012 roku (Święto Niepodległości) i 6 stycznia 2013 roku (Święto Trzech Króli) – święta przypadają w niedzielę – za te dni nie otrzymujemy dodatkowego dnia wolnego,
• 25 grudnia 2012 r. (wtorek), 26 grudnia 2012r. (środa) oraz 1 stycznia 2013r. (wtorek) – jeśli w te dni nie pracujesz zgodnie z obowiązującym Cię grafikiem ustalonym przez pracodawcę należy Ci się dzień wolny. Jeśli grafik nie przewiduje dnia wolnego w te dni – nie idziesz do pracy i jednocześnie w ten sposób odbierasz swoje wolne. W takiej sytuacji nie ma podstaw do oczekiwania dodatkowych dni wolnych,
• 3 maja 2014r. oraz 1 listopada 2014r. – święta wypadają w sobotę – jeśli w sobotę nie pracujesz otrzymasz dodatkowych dzień wolny.

Podstawa prawna:

1. Dziennik Ustaw z 8 października 2012 poz. 1110: WYROK
   TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 2 października 2012 r. sygn. akt K 27/11
2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.)